کد مطلب:52167 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » متفرقه

عرفان عملي با اخلاق چه نسبتي دارد؟

اولاً عرفان درباره روابط انسان با خودش وبا جهان وبا خدا بحث مي كند وعمدة نظرش در باره روابط انسان با خدا است وحال آنكه همه سيستمهاي اخلاقي ضرورتي نمي بينند كه در باره روابط انسان با خدا بحث كنند ، فقط سيستمهاي اخلاقي مذهبي، اين جهت را مورد عنايت وتوجه قرار مي دهند.
ثانياً سير وسلوك عرفاني – همچنانكه از مفهوم اين دو كلمه پيداست – پويا ومتحرك است ، بر خلاف اخلاق كه ساكن است؛ يعني در عرفان سخن از نقطة آغاز است واز مقصدي واز منازل ومراحلي كه به ترتيب، سالك بايد طي كند تا به سر منزل نهايي برسد . از نظر عارف واقعاً وبدون هيچ شائبة مجاز ، براي انسان « صراط » وجود دارد وآن صراط را بايد بپيمايد ومرحله به مرحله ومنزل به منزل طي نمايد ، ورسيدن به منزل بعدي بدون گذر كردن از منزل قبلي ناممكن است؛ لهذا از نظر عارف ، روح بشر مانند يك گياه ويا يك كودك است وكمالش در نمو ورشدي است كه طبق نظام مخصوص بايد صورت گيرد. ولي در اخلاق صرفاً سخن از يك سلسله فضائل است از قبيل راستي ، درستي ، عدالت ، عفت ، احسان ، انصاف ، ايثار وغيره كه روح بايد به آنها مزين ومتحلي گردد . از نظر اخلاق ، روح انسان مانند خانه اي است كه بايد با يك سلسله زيورها وزينتها ونقاشيها مزين گردد بدون اينكه ترتيبي در كار باشد كه از كجا آغاز شود وبه كجا انتها يابد؛ مثلاً از سقف شروع شود يا از ديوارها واز كدام ديوار ، از بالاي ديوار يا از پائين . در عرفان بر عكس ، عناصر اخلاقي مطرح مي شود اما به اصطلاح به صورت ديالكتيكي ، يعني متحرك وپويا .
ثالثاً عناصر روحي اخلاقي محدود است به معاني ومفاهيمي كه غالباً آنها را مي شناسند ، اما عناصر روحي عرفاني بسي وسيعتر وگسترده تر است . درسير وسلوك عرفاني از يك سلسله احوال وواردات قلبي سخن مي رود كه منحصراً به يك «سالك راه » در خلال مجاهدات وطي طريق ها دست مي دهد ومردم ديگر از اين احوال وواردات بي خبرند .

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج14 ـ خدمات متقابل اسلام و ايران صفحه: 550 الي 551
شهيد مطهري